Imiesłów przymiotnikowy na -ган

Imiesłów przymiotnikowy na -ган pełni w języku kirgiskim szereg ważnych funkcji. Tworzy się poprzez dodanie do tematu czasownika przyrostka -ган w odpowiedniej formie – zgodnie z harmonią samogłosek i dźwięcznością lub ubezdźwięcznieniem przyrostek ten występuje w 8 wariantach.

Imiesłów ten służy do tworzenia form czasów przeszłych oraz niektórych imiesłowów złożonych. Sam w sobie może być odpowiednikiem polskiego imiesłowu przymiotnikowego czynnego (czytający, robiący itp.) lub imiesłowu przymiotnikowego czynnego czasu przeszłego, którego w polskim akurat brak, ale jest w rosyjskim (читавший – ten, który czytał, делавший – ten, który robił).

Ostatnia głoska tematu czasownika Samogłoski występujące w ostatniej sylabie tematu czasownika
а, ы, у е, и о ө, ү
samogłoska lub spółgłoska dźwięczna -ган -ген -гон -гөн
spółgłoska bezdźwięczna -кан -кен -кон -көн

Na pewno przykłady sprawią, że będzie to wyglądało nieco jaśniej.

жуу- – myć
жууган – ten, który mył

унут- – zapominać
унуткан – ten, który zapomniał

бер- – dawać
берген – ten, który dał

кеӊеш- – radzić się
кеӊешкен – ten, który się radził

токто- – zatrzymywać się
токтогон – ten, który się zatrzymał

жогот- – tracić
жоготкон – ten, który stracił

сүйлө- – mówić
сүйлөгөн – ten, który mówił

өт- – przechodzić
өткөн – ten, który przeszedł

Forma przecząca tego imiesłowu powstaje przy użyciu znanej nam już partykuły przeczącej -ба.

жуубаган – ten, który nie mył
унутпаган – ten, który nie zapomniał
бербеген – ten, który nie dał
кеӊешпеген – ten, który się nie radził
токтобогон – ten, który się nie zatrzymał
жоготпогон – ten, który nie stracił
сүйлөбөгөн – ten, który nie mówił
өтпөгөн – ten, który nie przeszedł

Imiesłów na -ган jest odmienny. Zdarza się, że występuje w zdaniu w funkcji podmiotu lub dopełnienia i wówczas zachowuje się jak rzeczownik, czyli może przyjmować formy liczby mnogiej, deklinacji i posesywności, np. келгендер – ci, którzy przyszli, бергендерден – od tych, którzy dali, бүткөндөрдө – u tych, którzy skończyli.


Zostaw komentarz