W kwietniowej edycji “W 80 blogów dookoła świata” blogerzy językowi i kulturowi wybrali temat ekologii i ochrony środowiska, który łączy się z minionym już Światowym Dniem Ziemi. Z tej okazji piszę o obszarach chronionych Kirgistanu.
Będzie to rodzaj wprowadzenia, bo w ramach jednego wpisu nie omówiłabym wszystkich dokładnie. Mam nadzieję, że kiedyś rozwinę temat. Z kolei na drugim blogu przygotowałam zestawienie rosyjskich rezerwatów i parków narodowych, znajdujących się na terenach zamieszkiwanych przez narody turkijskie.
W Kirgistanie funkcjonują następujące formy ochrony przyrody: rezerwaty państwowe (мамлекеттик коругу), rezerwaty biosfery (биосфера коругу), parki narodowe (улуттук табият паркы), pomniki przyrody (табият эстелиги) i rezerwaty czasowe (убактылуу корук).
Rezerwaty państwowe
W rezerwatach państwowych obowiązuje zakaz jakiejkolwiek działalności gospodarczej.
Rezerwat Państwowy Besz-Arał (Беш-Арал мамлекеттик коругу)
Obwód dżalalabadzki
Rok założenia: 1979
Powierzchnia: 112018 ha
Główny przedmiot ochrony: zagrożone gatunki roślin i zwierząt, np. obrazki Korolkowa (Arum korolkovii), tulipan Kaufmanna (Tulipa kaufmanniana), świstak Menzbiera (Marmota menzbieri), niedźwiedź himalajski (Ursus arctos isabellinus).
Rezerwat Państwowy Issyk-kul (Ысык-Көл мамлекеттик коругу)
Obwód issykkulski
Rok założenia: 1948
Powierzchnia: 19661 ha
Główny przedmiot ochrony: ptaki wodne, np. kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), hełmiatka zwyczajna (Netta rufina), łyska zwyczajna (Fulica atra).
Wybrzeże jeziora Söng-Köl w rezerwacie Karatał-Dżapyryk
Rezerwat Państwowy Karatał-Dżapyryk (Каратал-Жапырык мамлекеттик коругу)
Obwód naryński
Rok założenia: 1994
Powierzchnia: 14000 ha
Główny przedmiot ochrony: lasy świerkowe i wysokogórskie łąki, jezioro Söng-köl, tereny lęgowe przelotnych ptaków.
Rezerwat Państwowy Kułun-Ata (Кулун-Ата мамлекеттик коругу)
Obwód oszyński
Rok założenia: 2004
Powierzchnia: 27434 ha
Główny przedmiot ochrony: wysokogórskie jezioro Kułun.
Rezerwat Państwowy Naryn (Нарын мамлекеттик коругу)
Obwód naryński
Rok założenia: 1983
Powierzchnia: 37000 ha
Główny przedmiot ochrony: lasy iglaste, łąki alpejskie i jeleń syberyjski (Cervus elaphus songaricus).
Grobowiec Padysza-Ata, muzułmańskie miejsce kultu w rezerwacie o tej samej nazwie.
Rezerwat Państwowy Padysza-Ata (Падыша-Ата мамлекеттик коругу)
Obwód dżalalabadzki
Rok założenia: 2003
Powierzchnia: 30560 ha
Główny przedmiot ochrony: naturalne lasy jałowcowe, endemiczna jodła tienszańska (Abies semenovii).
Rezerwat Państwowy Surmatasz (Сурматаш мамлекеттик коругу)
Obwód batkeński
Rok założenia: 2009
Powierzchnia: 66194 ha
Główny przedmiot ochrony: bioróżnorodność, w tym zagrożone gatunki zwierząt, np. irbis (Panthera uncia).
Rezerwat Saryczat-Ertasz
Rezerwat Państwowy Saryczat-Ertasz (Сарычат-Эрташ мамлекеттик коругу)
Obwód issykkulski
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 72080 ha
Główny przedmiot ochrony: ekosystem wysokogórskich płaskowyży Tien-szanu, w tym zagrożone gatunki zwierząt, np. irbis (Panthera uncia).
Rezerwaty biosfery
Rezerwaty biosfery są częścią ogólnoświatowej sieci utworzonej przez UNESCO w celu zachowania zrównoważonego związku człowieka z przyrodą.
Jezioro Sary-Czelek
Rezerwat Biosfery Sary-Czelek (Сары-Челек биосфера коругу)
Obwód dżalalabadzki
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 23868 ha
Główny przedmiot ochrony: ekosystemy gór średnich i wysokich, w tym lasy orzechowe i świerkowe, górskie stepy i jeziora.
Rezerwat Biosfery Issyk-kul (Ысык-Көл биосфера коругу)
Obwód issykkulski
Rok założenia: 2001
Powierzchnia: 66194 ha
Główny przedmiot ochrony: bioróżnorodność jeziora Issyk-kul i jego wybrzeża.
Parki narodowe
Parki narodowe to terytoria, których część podlega ścisłej ochronie, a w innych częściach dopuszczalny jest ruch turystyczny. Dopuszcza się także ograniczony wypas zwierząt.
Park Narodowy Ała-Arcza (Ала-Арча улуттук табият паркы)
Obwód czujski
Rok założenia: 1976
Powierzchnia: 19400 ha
Główny przedmiot ochrony: przedgórskie stepy i górskie lasy.
Park Narodowy Besz-Tasz (Беш-Таш улуттук табият паркы)
Obwód tałaski
Rok założenia: 1996
Powierzchnia: 32411 ha
Główny przedmiot ochrony: bioróżnorodność, w tym ponad 800 gatunków roślin wyższych.
Park Narodowy Kara-Szoro (Кара-Шоро улуттук табият паркы)
Obwód oszyński
Rok założenia: 1966
Powierzchnia: 8450 ha
Główny przedmiot ochrony: lasy świerkowe, orzechowo-owocowe i jałowcowe, źródła wód mineralnych.
Park Narodowy Karakoł (Каракол улуттук табият паркы)
Obwód issykkulski
Rok założenia: 1997
Powierzchnia: 38256 ha
Główny przedmiot ochrony: flora i fauna wąwozu Karakoł, w tym irbis (Panthera uncia), orzeł przedni (Aquila chrysaetos), raróg zwyczajny (Falco cherrug).
Park Narodowy Kyrgyz-Ata (Кыргыз-Ата улуттук табият паркы)
Obwód oszyński
Rok założenia: 1992
Powierzchnia: 1172 ha
Główny przedmiot ochrony: flora i fauna Pamiro-Ałaju.
Park Narodowy Kyrczyn (Кырчын улуттук табият паркы)
Obwód issykkulski
Rok założenia: 2004
Powierzchnia: 35000 ha
Główny przedmiot ochrony: wąwóz Kyrczyn (to w nim odbywały się Światowe Igrzyska Koczowników).
Petroglify w Sajmałuu-Tasz
Park Narodowy Sajmałuu-Tasz (Саймалуу-Таш улуттук табият паркы)
Obwód dżalalabadzki
Rok założenia: 2001
Powierzchnia: 32000 ha
Główny przedmiot ochrony: petroglify epoki brązu.
Park Narodowy Sałkyn-Tor (Салкын-Тор улуттук табият паркы)
Obwód naryński
Rok założenia: 2001
Powierzchnia: 10448 ha
Główny przedmiot ochrony: jeleń syberyjski (Cervus elaphus songaricus).
Park Narodowy Sarkent (Саркент улуттук табият паркы)
Obwód batkeński
Rok założenia: 2009
Powierzchnia: 40000 ha
Główny przedmiot ochrony: lasy jałowcowe, jeziora, zagrożone gatunki zwierząt, w tym irbis (Panthera uncia), ryś (Felis lynx), niedźwiedź brunatny (Ursus arctos).
Park Narodowy Czong-Kemin (Чоң-Кемин улуттук табият паркы)
Obwód czujski
Rok założenia: 1997
Powierzchnia: 123 000 ha
Główny przedmiot ochrony: bioróżnorodność obszarów leśnych.
Rezerwaty czasowe
W rezerwatach czasowych dopuszcza się działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie, tak, aby nie naruszyła ona określonej części bioróżnorodności. Rezerwaty czasowe dzielą się na leśne (10), myśliwskie (zoologiczne; 14), botaniczne (23) i kompleksowe (2).
Pomniki przyrody
Obwód batkeński: jaskinie Dżijdeli (Жийдели) i Kan-i-Gut (Кан-и-Гут).
Obwód czujski: wodospady Ysyk-Ata (Ысык-Ата), Kögüczkön-Sugat (Көгүчкөн-Сугат), Tegerek (Тегерек).
Obwód dżalalabadzki: skały Kara-Dżygacz (Кара-Жыгач).
Obwód issykkulski: wodospad Barskoon (Барскоон), skały Dżeti-Ögüz (Жети-Өгүз).
Obwód oszyński: jaskinie Czil-Ustun (Чил-Устун), Czil-Majram (Чил-Майрам), Adżydar-Üngkür (Ажыдар-Үңкүр), Sogon-Tasz (Согон-Таш), Wielka Jaskinia Barytowa (Чоң барит үңкүрү), góra Sulejmana (Сулайман-тоо), kanion Dangi (Данги).
Obwód naryński: jaskinia Ałamyszyk (Аламышык), kaniony Kodżerty (Кожерты) i At-Baszy (Ат-Башы).
Źródło: Шукуров Э. Ж., Шукуров Э. Э., Жусупбаева А. А., Живая природа Кыргызстана. Популярная энциклопедия, Таалим-Форум, Бишкек 2014
Zdjęcia: Azattyk.org
Ekologia i ochrona środowiska to szeroki temat. Co mają do powiedzenia pozostali uczestnicy akcji? Zapraszam do lektury, a blogerów o podobnym profilu zapraszam do przystąpienia do grupy (jeśli jesteście zainteresowani, piszcie na blogi.jezykowe1@gmail.com).
Chiny
Biały Mały Tajfun: Ekologia w Chinach
Finlandia
Suomika: Ochrona środowiska po fińsku
Francja
Demain, viens avec tes parents!: Ochrona środowiska
Gruzja
Gruzja okiem nieobiektywnym: Gruzińska ekologia – idzie nowe?
Niemcy
Niemiecki w Domu: Ochrona środowiska w Niemczech
Norwegia
Norwegolożka: Jak Norwegowie zarabiają na ekologii?
Rosja
Dagatlumaczy.pl – blog o tłumaczeniach i języku rosyjskim: Kahoot! – quiz z okazji Dnia Ziemi
Enesaj.pl: Obszary chronione Rosji na terenach turkojęzycznych
Szwecja
Szwecjoblog: 5 ciekawostek o ekologii w Szwecji
Tanzania/Kenia
Suahili online: Parki narodowe Kenii i Tanzanii
Sporo tego! Aż się chce odwiedzić!
Oj tak. Przyznam, że sama jeszcze w żadnym nie byłam, nie licząc Issyk-kulu.