Dalszy ciąg informacji o wymowie, które okazały się dość obszernym tematem, więc podzieliłam je na dwie części. Poprzednio pisałam o ogólnych zasadach wymowy poszczególnych dźwięków. Tym razem o procesach fonetycznych, które sprawiają, że wymowa danego dźwięku uzależnia się od jego sąsiedztwa.
Zanik samogłosek na styku wyrazów
Jeśli jedno słowo kończy się samogłoską, a następne zaczyna się także od samogłoski, to pierwsza z tych samogłosek ulega redukcji i nie jest wymawiana. Jeśli zaś jest to samogłoska długa, zostaje zredukowana do krótkiej.
сары алма – żółte jabłko
sar ałma
сулуу аял – piękna kobieta
sułu ajał
Upodobnienia
Б
Jeśli litera б znajduje się pomiędzy dwoma samogłoskami albo między spółgłoską р, л lub й a samogłoską jest wymawiana jako в.
барбы? – czy jest?
barwy?
кабык – kora
kawyk
Н
Jeśli н znajduje się przed к lub г, wymawia się je nosowo jak ӊ.
Күнгөй Ала-Тоо – Kungej Ałatau (pasmo górskie na północnym wschodzie Kirgistanu)
Küngöj Ała-Too
кийинки – następny
kijingi
З
Ta spółgłoska jest zazwyczaj dźwięczna, także na końcu wyrazu. Ubezdźwięcznieniu ulega, gdy znajduje się przed с, т lub ч.
кыз – dziewczyna
kyz
туз – sól
tuz
сөзсүз – bezwarunkowo
sössüz
Być może ta długa lista reguł wydaje się trudna do zapamiętania, lecz gdy zaczyna się mówić i słuchać, wchodzą one w nawyk i stają się naturalne. Podkreślam tu zwłaszcza słowo „słuchać”, ponieważ niektóre słowa w mowie potocznej brzmią dość specyficznie. Dźwięki redukują się do tego stopnia, że trudno rozpoznać słowo, gdy znało się tylko jego pisownię. Na przykład kiedyś zastanawiałam się, co znaczy powtarzane często przez Kirgizów wyrażenie brzmiące jak „ӊолдо?” Okazało się, że jest to „эмне болду?” i oznacza „co się stało?”. Warto więc pytać o każde słowo, które na pozór nie jest do niczego podobne, i nie zniechęcać się do prób wymowy obcych dźwięków.
