Języki turkijskie – klasyfikacja genetyczna wg Baskakowa

Podstawową jednostką podziału języków w klasyfikacji podanej przez Majewicza są rodziny: indoeuropejska, semito-chamicka, uralska, ałtajska, kaukaska i wiele innych. Języki turkijskie należą według niej do rodziny ałtajskiej.

Rodzinę tę autor dzieli na trzy podrodziny: turko-tatarską (turecką), mongolską i mandżu-tunguską (tungusko-mandżurską). Aby zachować zgodność z terminologią oryginału, pozostanę w tej chwili przy określeniu „turecka”, nie „turkijska”. Majewicz już na wstępie podkreśla, że kwestia klasyfikacji języków tureckich, czy w ogóle ałtajskich, do tej pory budzi kontrowersje. Choć pisał on te słowa w 1987 r., pod tym względem najwyraźniej niewiele się zmieniło. On sam uznał zaś za stosowne przedstawić w swojej pracy klasyfikację według rosyjskiego turkologa Nikołaja Baskakowa (1960).

Przejdźmy więc do klasyfikacji samej podrodziny tureckiej, tak rozbudowanej, że przedstawiam ją w formie… sześciopoziomowego konspektu (próby utworzenia tabeli lub innego schematu od razu zakończyły się fiaskiem). Kursywą zaznaczyłam języki wymarłe.

1.   Grupa zachodniohunnicka

1.1.     Podgrupa bułgarska

1.1.1. Język protobułgarski
1.1.2. Język chazaryjski
1.1.3. Język bułgarski nadwołżański
1.1.4. Język czuwaski

1.2.      Podgrupa oguzo-karluko-kipczacka

1.2.1. Języki oguzo-kipczackie

1.2.1.1.      Języki oguskie

1.2.1.1.1. Języki oguzo-peczenegijskie

1.2.1.1.1.1.      Język peczenegijski

1.2.1.1.1.2.      Język uzyjski

1.2.1.1.1.3.      Język gagauski

1.2.1.1.1.4.      Tureckie dialekty Bałkanów

1.2.1.1.2. Języki oguzo-seldżuckie

1.2.1.1.2.1.      Język seldżucki

1.2.1.1.2.2.      Język staroosmański

1.2.1.1.2.3.      Język turecki

1.2.1.1.2.4.      Język azerbejdżański

1.2.1.1.2.5.      Tureckie dialekty Iranu

1.2.1.1.3. Języki oguzo-turkmeńskie

1.2.1.1.3.1.      Język (średnio)oguski

1.2.1.1.3.2.      Język turkmeński

1.2.1.1.3.3.      Język truchmeński

1.2.1.2.      Języki kipczackie

1.2.1.2.1. Języki kipczacko-bułgarskie

1.2.1.2.1.1.      Język kipczacko-bułgarski

1.2.1.2.1.2.      Język (kazański) tatarski

1.2.1.2.1.3.      Język baszkirski

1.2.1.2.2. Języki kipczacko-nogajskie

1.2.1.2.2.1.      Język nogajski

1.2.1.2.2.2.      Język karakałpacki

1.2.1.2.2.3.      Język kazachski

1.2.1.2.3. Języki kipczacko-połowieckie

1.2.1.2.3.1.      Język kumański (połowiecki)

1.2.1.2.3.2.      Język karaimski

1.2.1.2.3.3.      Język karaczajsko-bałkarski

1.2.1.2.3.4.      Język krymskotatarski

1.2.2. Języki karluckie

1.2.2.1.      Język karluko-ujgurski
1.2.2.2.      Język karluko-chorezmijski (czagatajski)
1.2.2.3.      Język uzbecki
1.2.2.4.      Język nowoujgurski

2.   Grupa wschodniohunnicka

2.1.      Podgrupa oguzo-ujgurska

2.1.1. Języki ujgurskie

2.1.1.1.      Język jenisejsko-oroczoński
2.1.1.2.      Język staroujgurski (różny od staroujgurskiego, będącego przodkiem nowoujgurskiego)
2.1.1.3.      Język tofalarski
2.1.1.4.      Język tuwiński

2.1.2. Języki chakaskie

2.1.2.1.      Język chakaski
2.1.2.2.      Język czułymski
2.1.2.3.      Język szorski
2.1.2.4.      Język kamasyński
2.1.2.5.      Język saryg-ujgurski
2.1.2.6.      Północne dialekty języka ałtajskiego (ojrockiego)

2.1.3. Języki jakucki i dołgański

2.2.      Podgrupa kirgisko-kipczacka

2.2.1. Język kirgiski

2.2.2. Południowe dialekty języka ałtajskiego (ojrockiego)

2.3.      Język salarski

Według powyższej klasyfikacji język kirgiski należy do grupy wschodniohunnickiej i podgrupy kirgisko-kipczackiej. Może zaskakiwać to, że został sklasyfikowany tak odlegle od kazachskiego, mimo że na pierwszy rzut oka (i ucha) te języki są bardzo podobne do siebie, nie mówiąc o bliskości geograficznej. Klasyfikacji genetycznych języków turkijskich jest jednak co najmniej kilkanaście. Niedługo zamieszczę dla porównania niektóre z nich.


Zostaw komentarz