Przedstawiam jeszcze jedną klasyfikację genetyczną języków turkijskich, sporządzoną przez tureckiego językoznawcę Talata Tekina. Jest to jedna z nowszych klasyfikacji (1989). Warto się z nią zapoznać ze względu na kryterium, na podstawie którego powstała.
Tekin zwracał szczególną uwagę na to, że nie powinno się łączyć języków dawnych i nowych w ramach jednej klasyfikacji. Krytykował też błędne klasyfikowanie mniej znanych języków z powodu niewystarczającej wiedzy o nich oraz niedostateczne uwzględnienie fonetyki. Sam oparł swoją klasyfikację właśnie na fonetyce, a umieścił w niej języki, dialekty i grupy dialektów. W tym celu przeanalizował zjawiska fonetyczne na podstawie sześciu kryteriów. Przytaczam je za Edwardem Tryjarskim (1995).
- odpowiedniości r / z i l / š;
- zachowanie lub utrata dawnego nagłosowego h
- rozwój fonemu d
- rozwój grupy ïγ w wyrazach wielosylabowych
- rozwój grupy aγ w wyrazach jednosylabowych
- zachowanie lub udźwięcznienie nagłosowego t
W celu ilustracji tych zjawisk Tekin wykorzystał kilka wyrazów, z których główne to „stopa” (hadaq, atax, adaq, azaq) i „górski” (taγlïγ, tūlu, tōlū, taγlïq, tawli, taγli, daγli). Za ich pomocą wyodrębnił dwanaście grup, a uwzględniając kolejne kryteria – podzielił poszczególne grupy na podgrupy i mniejsze jednostki.
1. Grupa r / l: język czuwaski
2. Grupa hadaq: język chaladż
3. Grupa atax: język jakucki i dołgański
4. Grupa adaq: język tuwiński i karagaski
5. Grupa azaq
5.1. Podgrupa ŏazil: język chakaski
5.2. Podgrupa čažil: dialekty Środkowego Czułymu, Mrasu i Górnego Tomu
5.3. Podgrupa yasil: język Żółtych Ujgurów
6. Grupa taγlïγ: północne dialekty Ałtaju (tuba, kumandy, czałkandu), dialekty Dolnego Czułymu, Kondomy i Dolnego Tomu
7. Grupa tūlu: język ałtajski
8. Grupa tōlū: język kirgiski
9. Grupa taγlïq
9.1. Podgrupa aγiz: język uzbecki
9.2. Podgrupa eγiz: język nowoujgurski
10. Grupa tawli
10.1. Podgrupa quš: język tatarski i baszkirski
10.2. Podgrupa qos
10.2.1. žas: język kazachski
10.2.2. jas: język karakałpacki
10.2.3. yas: język nogajski i dialekt halicki języka karaimskiego
10.3. Podgrupa qoš
10.3.1. paš: dialekt Tatarów barabińskich
10.3.2. beš
10.3.2.1. jol: język karaczajo-bałkarski i północne dialekty języka krymsko-tatarskiego
10.3.2.2. yol
10.3.2.2.1. kel
10.3.2.2.1.1. toquz: dialekt chorezmijsko-kipczacki języka uzbeckiego
10.3.2.2.1.2. toγuz: dialekt trocki języka karaimskiego
10.3.2.2.1.3. doguz: południowe dialekty języka krymskotatarskiego
10.3.2.2.2. qel: język kumycki
11. Grupa taγli: język salarski
12. Grupa daγli
12.1. Podgrupa gāl
12.1.1. öb: język turkmeński z dialektem truchmeńskim
12.1.2. e°z: dialekt chorasański języka turkmeńskiego
12.2. Podgrupa ğāl: dialekt chorezmijsko-oguzyjski języka uzbeckiego
12.3. Podgrupa ğal: język azerski, dialekty: kaszkajski, ejnallu, kerkukski, erbilski i tabriski
12.4. Podgrupa kal
12.4.1. ev: język turecki
12.4.2. yev: język gagauski
Tekin podkreślił odrębność języka czuwaskiego, powołując się na rotacyzm i lambdacyzm, czyli występowanie w danych pozycjach głosek r i l zamiast – jak w innych językach turkijskich – z i š. Jeśli dzielić by języki tylko na podstawie tego kryterium, czuwaski należałby do grupy r / l, a wszystkie pozostałe języki turkijskie do z / š. Według autora rotacyzm i lambdacyzm należą do najbardziej archaicznych cech języka czuwaskiego i zostały odziedziczone po wspomnianym już przy okazji klasyfikacji Radłowa i Ramstedta protobułgarskim.
