Tryb rozkazujący – część III

Do tej pory była mowa wyłącznie o trybie rozkazującym dla drugiej osoby liczby pojedynczej i mnogiej. A co z pierwszą osobą liczby mnogiej? Jak powiedzieć „chodźmy!” „mówmy!”, „zróbmy” itp.? Służy do tego przyrostek -лы. Zgodnie z harmonią samogłosek przyjmuje on 4 warianty: -лы, -ли, -лу i -лү.

Samogłoski występujące w ostatniej sylabie tematu czasownika
а, ы, у е, и о ө, ү
Forma przyrostka -лы -лы -ли -лу -лү

Forma trybu rozkazującego dla pierwszej osoby liczby mnogiej oprócz przyrostka -лы wymaga zastosowania przyrostków łączących, takich samych, jak w czasie teraźniejszo-przyszłym prostym. Przyrostek łączący znajduje się między tematem czasownika a przyrostkiem -лы. Jeśli temat czasownika kończy się samogłoską, przyrostkiem łączącym jest , jeśli zaś spółgłoską – w zależności od harmonii samogłosek przyrostkiem łączącym jest , , lub . Wszystkich, którzy w tym momencie poczuli się skołowani, zapewniam, że łatwiej to zastosować w praktyce, niż wytłumaczyć opisowo. Dla każdego wariantu przyrostka -лы zamieszczam więc przykłady czasowników o tematach kończących się na samogłoski i spółgłoski.

укта- – spać
уктайлы – śpijmy

калтыр- – zostawiać
калтыралы – zostawmy

отур- – siedzieć
отуралы – siedźmy

иште- – pracować
иштейли – pracujmy

ич- – pić
ичели – pijmy

ойно- – grać
ойнойлу – grajmy

котор- – tłumaczyć
которолу – tłumaczmy

сүйлө- – mówić
сүйлөйлү – mówmy

бүтүр- – kończyć
бүтүрөлү – kończmy

Przyrostek -лы, podobnie jak -чы w trybie rozkazującym, nie jest akcentowany.


Zostaw komentarz