Tryb rozkazujący – część II

Podałam już podstawowe informacje o tworzeniu trybu rozkazującego. Teraz chcę rozwinąć ten temat o jego szczególną formę, która wyraża się przyrostkiem -чы. Jest to forma bardziej uprzejma, której odpowiednikiem w języku polskim jest użycie po trybie rozkazującym słowa „proszę”.

Przyrostek -чы występuje w czterech wariantach zgodnie z harmonią samogłosek:

Samogłoski występujące w ostatniej sylabie tematu czasownika
а, ы е, и о, у ө, ү
Forma przyrostka -чы -чы -чи -чу -чү

Taka forma trybu rozkazującego dotyczy tylko drugiej osoby liczby pojedynczej сен. Porównajmy:

кайтала- – powtarzać
кайтала! – powtórz!
кайталачы! – powtórz, proszę!

бер- – dawać
бер! – daj!
берчи! – daj, proszę!

отур- – siedzieć
отур! – usiądź!
отурчу! – usiądź, proszę!

сүйлө- – mówić
сүйлө! – mów!
сүйлөчү! – mów, proszę!

Przyrostek -чы nie jest akcentowany. Ta forma trybu rozkazującego jest więc wyjątkiem, gdyż akcent pada w niej na przedostatnią sylabę, a nie na ostatnią, jak w większości przypadków w języku kirgiskim.


Zostaw komentarz