Konstrukcja dopełniaczowa

Rzeczownik w dopełniaczu jest jednym ze sposobów wyrażania przynależności. Konstrukcja dopełniaczowa jest związkiem rządu składającym się z dwóch rzeczowników, z których jeden – określany – jest w mianowniku z przyrostkiem posesywnym i stoi na drugim miejscu, a drugi – określający – jest w dopełniaczu i stoi na pierwszym miejscu. Jak to wszystko wygląda, zobaczmy na przykładach.

мугалим – nauczyciel
китеп – książka
мугалимдин китеби – książka nauczyciela

ит – pies
куйрук – ogon
иттин куйругу – ogon psa

төө куш – struś (dosłownie: wielbłądzi ptak)
жумуртка – jajo
төө куштун жумурткасы – strusie jajo

Мээрим – Meerim (imię żeńskie)
унаа – samochód
Мээримдин унаасы – samochód Meerim

Кайрат – Kajrat (imię)
ата – ojciec
Кайраттын атасы – ojciec Kajrata

Podobnie jest z rzeczownikami w liczbie mnogiej – po jednej i drugiej stronie.

түрк элдери – narody turkijskie
тарых – historia
түрк элдердин тарыхы – historia narodów turkijskich

шаар – miasto
көчө – ulica
көчөлөр – ulice
шаардын көчөлөрү – ulice miasta

бала – dziecko
балдар – dzieci
оюнчук – zabawka
оюнчуктар – zabawki
балдардын оюнчуктары – zabawki dzieci

A z przyrostkiem posesywnym rzeczownika określającego wygląda to tak:

университет – uniwersytet
университетим – mój uniwersytet
имарат – budynek, gmach
университетимдин имараты – gmach mojego uniwersytetu

ашкана – stołówka, jadalnia
ашканабыз – nasza stołówka
идиш-аяк – naczynia, zastawa stołowa
ашканабыздын идиш-аягы – naczynia naszej stołówki

жылкы – koń
жылкыӊ – twój koń
жал – grzywa
жылкыӊдын жалы – grzywa twojego konia

Może być też liczba mnoga i przyrostek posesywny równocześnie.

эже – starsza siostra
эжелер – starsze siostry
эжелерим – moje starsze siostry
мектеп – szkoła
эжелеримдин мектеби – szkoła moich starszych sióstr

жазуучу – pisarz
жазуучулар – pisarze
жазуучуларыбыз – nasi pisarze
чыгарма – utwór, dzieło
чыгармалар – dzieła
жазуучуларыбыздын чыгармалары – dzieła naszych pisarzy

---