Dziś Światowy Dzień Ptaków, który obchodzi też Unia Azjatycka, a więc okazja do przedstawienia kolejnego ważnego ptaka w kirgiskiej kulturze (wcześniej pisałam o Ak-Szumkarze i Ałpkarakuszu). Ten dzisiejszy jest znany zwłaszcza z powiedzenia „Panem ptaków – Buudajyk, panem psów – Kumajyk” (куш төрөсү – буудайык, ит төрөсү – кумайык).
O psie Kumajyku, który też miał w sobie coś ptasiego, już pisałam. Teraz czas na bohatera pierwszej części tego powiedzenia, które sugeruje, że miałby on być duchem opiekuńczym ptaków. Według eposu to w niego zmieniła się po śmierci dusza Semeteja, syna Manasa. Zresztą w „Manasie” jest jeszcze co najmniej jedna wzmianka o nim – według jednej z wersji to właśnie jego miał zobaczyć w swoim proroczym śnie Dżakyp, ojciec bohatera. Według innej przyśniły mu się aż dwa ptaki – Buudajyk i sokół. Buudajyk jest opisywany jako drapieżny ptak przypominający te, które wykorzystywano na polowaniach. W artykule Jurija Bielakowa o fantastycznych zwierzętach z kirgiskiego folkloru też przypomina sokoła.
Buudajyk to też kirgiska nazwa harpii – rodzaju ptaków z rodziny jastrzębiowatych. To słowo ma równocześnie znaczenie roślinne i oznacza perz właściwy (Elymus repens). Funkcjonuje też jako imię. Poeta Mołdo Kyłycz (Молдо Кылыч, 1866-1917) napisał też poemat pod tytułem „Buudajyk”.
Baixiaotai pisze dziś o pekińczyku, który nie jest psem, a Japonia.info – o tym, dlaczego japońskie podłogi mogą być słowicze.
Literatura
Абрамзон С. М. Киргизы и их этногенетические и историко-культурные связи. — Л., 1971
Беляков Ю.П., Фантастические, сказочные и мифические существа в кыргызском фольклоре (http://www.literatura.kg/articles/?aid=2336)
Znalazłam zdjęcia tego ptaka, który nazywa się harpia – z postawionym czubem wygląda jak gdyby miał koronę na głowie.
Ciekawe, dlaczego po kirgisku nazywa się właśnie tak – zwłaszcza, że pochodzi z Ameryki Południowej i dawni Kirgizi raczej nie mieli skąd go znać.
W Manasie jest po prostu wszystko!
Oj, tak. Ile jeszcze nieodkrytego przede mną.