Powrót do бар i жок, czyli jeszcze raz o „mieć”

O бар i жок, czyli dwóch specyficznych czasownikach, które służą do wyrażania posiadania lub braku czegoś, pisałam już tu. Teraz chcę rozwinąć ten temat o dalsze przykłady, a przy okazji utrwalić dopełniacz i przyrostek posesywny.

Jak wynika z poprzedniego wpisu, użyciu бар i жок w znaczeniu „mieć”/”nie mieć” towarzyszy przyrostek posesywny rzeczownika. Wówczas podałam tylko przykłady dotyczące pierwszej osoby liczby pojedynczej. A jak wygląda ta konstrukcja dla innych osób? Zaimek osobowy w dopełniaczu lub miejscowniku + rzeczownik w mianowniku z przyrostkiem posesywnym + бар/жок.

(менин) телефонум бар – mam telefon
(менин) телефонум жок – nie mam telefonu

сенин иниң бар – masz młodszego brata
сенин иниң жок – nie masz młodszego brata

сизде акчаңыз бар – ma pan/i pieniądze
сизде акчаңыз жок – nie ma pan/i pieniędzy

анын эки баласы бар – on/ona ma dwoje dzieci
анын эки баласы жок – on/ona nie ma dwojga dzieci

бизде китептерибиз бар – mamy książki
бизде китептерибиз жок – nie mamy książek

силердин үйүңөр бар – macie domy
силердин үйүңөр жок – nie macie domów

сиздердин убакытыңыздар бар – mają panie/panowie/państwo czas
сиздердин убакытыңыздар жок – nie mają panie/panowie/państwo czasu

алардын жумушу бар – oni/one mają pracę
алардын жумушу жок – oni/one nie mają pracy

To były przykłady z zaimkiem osobowym w roli podmiotu. Gdy na jego miejsce wstawimy rzeczownik, jest on w dopełniaczu lub miejscowniku.

Бул мектептин жакшы китепканасы бар.
Ta szkoła ma dobrą bibliotekę.

Ale może być też tak:

Бул мектепте жакшы китепкана бар.
W tej szkole jest dobra biblioteka.

Үмүт жана Урматтын чоң үй-бүлөсү бар.
Ümüt i Urmat mają dużą rodzinę. (tu podmiot jest zbiorowy i tylko jego drugi człon jest w dopełniaczu)

Кыргызстандын өкмөт башчысынын илимий даражасы бар.
Szef rządu Kirgistanu ma stopień naukowy.

Айтматовдун акыркы чыгармасынын котормосу поляк тилинде жок.
Ostatnie dzieło Ajtmatowa nie ma przekładu na język polski.

Чоң атамда сүрөттөрүңөр жок.
Mój dziadek nie ma waszych zdjęć.

Баканын куйругу жок.
Żaba nie ma ogona.

Niezłym przykładem są dostępne w Internecie podsumowania oświadczeń majątkowych polityków.

Мурдагы маданият жана туризм министри Ибрагим Жунусовдун эки унаасы бар.
Były minister kultury i turystyki Ibragim Dżunusow ma dwa samochody.

Жоомарт Оторбаевдин бир батири жана бир унаасы эле бар.
Dżoomart Otorbajew ma tylko jedno mieszkanie i jeden samochód.

Ирина Карамушкинанын батири бар, унаасы жок.
Irina Karamuszkina ma mieszkanie, a nie ma samochodu.

Niektóre konstrukcje z бар i жок tłumaczy się na polski przez imiesłów „mający”/”nie mający” lub konstrukcję przydawkową „ten, który ma”/”ten, który nie ma”. Kolejność jest następująca: rzeczownik określający z przyrostkiem posesywnym + бар/жок + rzeczownik określany w formie izafetowej.

алты буту бар айбаны – zwierzę mające sześć nóg
беш тамгасы бар сөзү – słowo mające pięć liter
аралдары бар дарыясы – rzeka mająca wyspy
мөмөсү жок жыгачы – drzewo nie mające owoców
терезелери жок бөлмөсү – pokój nie mający okien
булуту жок асманы – niebo bez chmur

To wszystko można wyrazić jeszcze krócej – za pomocą przyrostków oznaczających obecność lub brak czegoś. Ale to temat do osobnego rozwinięcia.

A na koniec – zdania pytające z бар i жок. Mam na myśli zdania typu tak/nie, z wspomnianą już wcześniej partykułą pytającą -бы. W tym przypadku partykuła przykleja się do бар i жок, tworząc pytania барбы? (czy jest?) i жокпу? (czy nie ma?).

Нан барбы?
Czy jest chleb?

Карындашың барбы?
Czy masz młodszą siostrę?

Кыргыздар Түркияда барбы?
Czy w Turcji są Kirgizi?

Жыландын буттары жокпу?
Czy wąż nie ma nóg?

Тажикстанда чөлдөр жокпу?
Czy w Tadżykistanie nie ma pustyń?

Калемиңиз жокпу?
Czy nie ma pan/i długopisu?


Zostaw komentarz