Przypadek wyjściowy (чыгыш жөндөмө) nie ma dokładnego odpowiednika w języku polskim. Odpowiada na pytania: кимден? (od kogo?) эмнеден? (od czego?) кайдан?/кайсы жерден? (skąd?) качантан?/кайсы мезгилден? (od kiedy?) эмнеликтен?/эмне болгондуктан? (z jakiego powodu/przyczyny?). Wyraża więc przede wszystkim kierunek działania od osoby, przedmiotu, miejsca lub punktu w czasie oraz przyczynę jakiegoś wydarzenia, lecz także porównanie dwóch przedmiotów lub materiał, z którego wykonano jakiś przedmiot. W zdaniu pełni funkcję okolicznika czasu, miejsca lub przyczyny, dopełnienia dalszego lub podmiotu. Przypadek wyjściowy tworzy się, dodając do rzeczownika przyrostek -дан, który jest zależny zarówno od fonetyki danego rzeczownika, jak i od obecności lub braku niektórych przyrostków posesywnych.
|
Ostatnia samogłoska tematu rzeczownika |
||||
|
а, аа, ы, у, уу |
э, ээ, е, и |
о, оо |
ө, өө, ү, үү |
|
|
Rzeczownik zakończony samogłoską lub dźwięczną spółgłoską |
-дан |
-ден |
-дон |
-дөн |
|
Rzeczownik zakończony bezdźwięczną spółgłoską |
-тан |
-тен |
-тон |
-төн |
|
Rzeczownik z przyrostkiem posesywnym -ы, -сы lub – ныкы (i wszystkimi ich wariantami) |
-нан |
-нен |
-нон |
-нөн |
Rzeczowniki z innymi przyrostkami posesywnymi, niż wymienione w tabeli, odmieniają się przez przypadek wyjściowy regularnie, czyli w zależności od zakończenia wyrazu.
A teraz przykłady, do których muszę dodać uwagę podobną, jak przy okazji miejscownika. Otóż przyrostek -нон to kolejna rzecz, która nie istnieje w naturze, choć występuje w tablicach gramatycznych. Podobnie jak -ндо w miejscowniku, musiałby on następować po przyrostku posesywnym zawierającym samogłoskę о, a takich przyrostków posesywnych nie ma.
-дан
Кыргызстан – Kirgistan
Кыргызстандан – z Kirgistanu
-ден
темир – żelazo
темирден – z żelaza
-дон
райондор – rejony
райондордон – z rejonów
-дөн
Өзгөн – Ӧzgön (miasto)
Өзгөндөн – z Ӧzgönu
-тан
таш – kamień
таштан – z kamienia
-тен
айнек – szkło
айнектен – ze szkła
-тон
сот – sąd
соттон – z sądu
-төн
өкмөт – rząd
өкмөттөн – z rządu
-нан
алардын чоӊ апасы – ich babcia
алардын чоӊ апасынан – od ich babci
-нен
Европа Биримдиги – Unia Europejska
Европа Биримдигинен – z Unii Europejskiej
-нөн
Эгемендүүлүк күнү – Dzień Niepodległości
Эгемендүүлүк күнүнөн – od Dnia Niepodległości
Przypadek wyjściowy jest ostatni w kirgiskiej deklinacji, którą mamy już omówioną w całości. Linki do wpisów poświęconych wszystkim przypadkom są tu.
