Deklinacja rzeczownika

Rzeczownik kirgiski odmienia się przez sześć przypadków. Niektóre z nich są zbieżne z polskimi, lecz ich funkcje mogą być nieco inne.

  • Mianownik  – атооч жөндөмө (kto? co?)
  • Dopełniacz – илик жөндөмө (kogo? czego? czyj?)
  • Kierunkowy – барыш жөндөмө (komu? czemu? dokąd? kiedy? do kiedy?)
  • Biernik – табыш жөндөмө (kogo? co?)
  • Miejscownik – жатыш жөндөмө (gdzie? w jakim miejscu? u kogo? kiedy?)
  • Wyjściowy – чыгыш жөндөмө (skąd? od kogo? od czego? z czego? od kiedy? dlaczego? z jakiej przyczyny?)

W języku kirgiskim brak wołacza (jego funkcję pełni mianownik), i narzędnika (wyrażanego przez poimek менен), są za to dwa przypadki, których nie ma w polskim. Przypadek kierunkowy (łac. directivus) pełni funkcję celownika, a także wyraża kierunek do jakiejś osoby, przedmiotu, punktu w czasie lub miejsca. Przypadek wyjściowy (łac. ablativus), wyraża kierunek od osoby, miejsca, przedmiotu lub punktu w czasie, a także przyczynę.

Jak to w języku aglutynacyjnym, utworzenie formy danego przypadka wymaga dodania do wyrazu odpowiedniej końcówki – przyrostka deklinacyjnego. Przyrostek ten stoi zawsze na końcu wyrazu, po przyrostku liczby mnogiej i przyrostku posesywnym, jeśli takowe są obecne. Poniżej podaję przykład, a więcej szczegółów nastąpi przy omawianiu każdego przypadku z osobna.

китеп – książka
китепǀтер – książki (rdzeń + przyrostek liczby mnogiej)
китепǀтерǀим – moje książki (rdzeń + przyrostek liczby mnogiej + przyrostek posesywny)
китепǀтерǀимǀде – w moich książkach (rdzeń + przyrostek liczby mnogiej + przyrostek posesywny + przyrostek miejscownika)

Powyższy przykład wskazuje też na to, że w języku kirgiskim (i innych aglutynacyjnych) przypadki mogą wyrażać znaczenie, za które w językach fleksyjnych odpowiadają przyimki (niewystępujące w kirgiskim).


Zostaw komentarz