Przedstawiam kolejną klasyfikacje genetyczną języków turkijskich, sporządzoną przez radzieckiego turkologa pochodzenia tatarskiego – Gabdułchaja Achatowa (1927-1986). Sklasyfikował on języki turkijskie jako gałąź należącą do rodziny ałtajskiej. Rodzina ta oprócz języków turkijskich obejmuje języki mongolskie, tungusko-mandżurskie, japońsko-riukiuańskie oraz język koreański.
1. Grupa kipczacka
1.1. Podgrupa kipczacko-bułgarska
1.1.1. Język tatarski
1.1.2. Język Tatarów syberyjskich (dialekty zachodnio- i wschodniosyberyjski)
1.1.3. Język baszkirski
1.2. Podgrupa alańsko-scytyjska
1.2.1. Język karaczajski
1.2.2. Język bałkarski
1.2.3. Północne dialekty języka krymskotatarskiego
1.3. Podgrupa aralsko-kaspijska
1.3.1. Język kazachski
1.3.2. Język kirgiski
1.3.3. Język karakałpacki
1.3.4. Język nogajski
2. Grupa bułgarska
2.1. Podgrupa bułgarsko-czuwaska
2.1.1. Język czuwaski
3. Grupa kipczacko-środkowoazjatycka
3.1. Podgrupa kipczacko-ujgurska
3.1.1. Język uzbecki
3.1.2. Język ujgurski
4. Grupa oguzyjska
4.1. Podgrupa oguzyjsko-osmańska
4.1.1. Język turecki
4.1.2. Język azerski
4.1.3. Język salarski
4.1.4. Język gagauski (Mołdawia)
4.1.5. Południowe dialekty języka krymskotatarskiego
4.2. Podgrupa oguzyjsko-turkmeńska
4.2.1. Język gagauski
4.2.2. Język kumycki
4.2.3. Język turkmeński
5. Grupa syberyjsko-ałtajska
5.1. Podgrupa jakucka
5.1.1. Język jakucki
5.1.2. Język dołgański
5.2. Podgrupa karagasko-tuwińska
5.2.1. Język tuwiński
5.3. Podgrupa chakaska
5.3.1. Język chakaski
5.3.2. Język kiuryński
5.3.3. Język szorski
5.3.4. Północne dialekty języka ałtajskiego
5.3.5. Język sary-ujgurski (język „żółtych Ujgurów”)
5.3.6. Język fuyu-kirgiski
5.4. Podgrupa ałtajska
5.4.1. Południowe dialekty języka ałtajskiego
Achatow analizował języki turkijskie w dużym stopniu na podstawie charakterystycznych cech ich fonetyki. Stąd biorą się takie podziały jak umieszczenie północnych i południowych dialektów języka ałtajskiego w dwóch różnych podgrupach (tak było też u Baskakowa). Jeśli chodzi o język kirgiski, według klasyfikacji Achatowa jest on najbliższy kazachskiemu, karakałpackiemu i nogajskiemu. To z kolei wygląda zupełnie inaczej niż w klasyfikacji Baskakowa.
Zwróćmy też uwagę na wyróżniony przez Achatowa język fuyu-kirgiski, bliższy językowi chakaskiemu niż kirgiskiemu. Jest to język Kirgizów Fuyu, zwanych także Kirgizami mandżurskimi – niewielkiej liczebnie grupy ludności turkojęzycznej żyjącej w prowincji Heilongjiang na północnym wschodzie Chin. Podobnie jak Chakasi są oni potomkami Kirgizów jenisejskich, których państwo przestało istnieć w XVIII w. Kirgizi jenisejscy, ich spuścizna, a także wszystkie kirgiskie mniejszości narodowe w Chinach to bardzo ciekawa tematyka. Mam nadzieję, że poznam ją lepiej i napiszę o niej szerzej.
