Nooruz, czyli Nowy Dzień

unia azjatyckaW ramach Unii Azjatyckiej poruszamy dziś temat równonocy wiosennej, która wkrótce nastąpi. Choć astronomiczna wiosna przychodzi w ostatnich latach już 20 marca, 21 marca tradycyjnie pozostaje datą święta Nooruz (Нооруз). Ten dzień, obchodzony od ponad 3000 lat w Azji Środkowej, Turcji, Iranie, Afganistanie, niektórych państwach bałkańskich i kaukaskich, został uznany za oficjalne święto m. in. przez ONZ i OBWE. Jest on także wpisany na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Słowo „Nooruz” pochodzi z perskiego i oznacza nowy dzień. Jest też nazywany perskim Nowym Rokiem. Mimo że dziś Nooruz jest obchodzony głównie w krajach muzułmańskich, jego geneza jest starsza niż islam. To prastare święto wywodzi się z tradycji zaratusztriańskiej, w której dzień równonocy wiosennej był zarazem początkiem nowego roku. Na przestrzeni wieków rozprzestrzeniło się na terenach, które leżały w zasięgu wpływów perskiej kultury.

Świętowanie Nooruzu wiąże się z wiosennymi porządkami, rytualnym oczyszczaniem domu, uroczystymi posiłkami (w tym gotowaniem i jedzeniem sümӧlӧku), zabawą przy ognisku i pojednaniem z rodziną i sąsiadami. Nooruz jest więc świętem pokoju, harmonii, oczyszczenia i nowego życia.

Nooruz jest świętem państwowym między innymi w Kirgistanie, Kazachstanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Turkmenistanie, Albanii, Azerbejdżanie, Turcji, Iranie i Afganistanie. Oto jak brzmi nazwa tego święta w różnych językach turkijskich:

po azersku – Novruz
po baszkirsku – Нәүрүз
po czuwasku – Нарăс
po kazachsku – Наурыз
po kirgisku – Нооруз
po krymskotatarsku – Navrez
po tatarsku – Нәүрүз
po turecku – Nevruz
po turkmeńsku – Nowruz
po uzbecku – Navro’z

I mały przegląd obchodów pierwszego dnia wiosny w różnych krajach.


Kirgistan – oficjalne obchody Nooruzu w Biszkeku.


Azerbejdżan: jarmark, koncerty i uliczne występy w Baku.


Rosja: tatarski Neuruz w Tobolsku.


Dagestan: świąteczne przygotowania w Derbencie.


Tatarstan: uliczne zabawy w Kazaniu.


Łotwa: krymskotatarski taniec „Chajtarma” w Rydze.


Baszkortostan: międzynarodowy jarmark w Ufie.


Kazachstan: koncert w Ałmaty.


Krym: nauka słówek krymskotatarskich na przykładzie navrezowych zwyczajów.


Turcja: międzynarodowy Nevruz w Stambule.


Turkmenistan: Nowruz w Telmanie (wilajet lebapski).


Uzbekistan: koncert w Andiżanie.

Na drugim blogu mam jeszcze jeden temat o źródłach tego święta w Azji Centralnej, zachęcam także do czytania o równonocy wiosennej w wydaniu japońskim na Japonia-info i chińskim na Baixiaotai.


6 komentarzy na temat “Nooruz, czyli Nowy Dzień

  1. Piękne stroje!

    Co ciekawe, „ruz” (po zmianach oczywiście) pochodzi od tego samego źródła w języku praindoeuropejskim, co np. łacińskie „lux” albo angielskie „light”; i podobno też polskie „łuczywo” albo „lustro” (choć to akurat zapożyczenie z włoskiego). Nic dziwnego, bo języki europejskie i perski maja wspólnego przodka :-)

Zostaw komentarz