Trawa, siano i ziele

unia azjatyckaDziś Unia Azjatycka słucha w trzech językach, jak trawa rośnie. W związku z tym krótki przegląd słownictwa na ten oto zielony temat.

pastwisko

чөп – trawa
чөптөр – trawy; zioła
чөптүү – trawiasty, porośnięty trawą
жашыл – zielony
дары чөптөр – zioła lecznicze
өс- – rosnąć
чөп өсөт – trawa rośnie
өсүмдүк – roślina
чөп өсүмдүк – roślina zielna
бир жылдык чөптөр – trawy jednoroczne
чөп-чар – trawa i siano; zieleń (zbiorowo)

талаа – step
жайыт – pastwisko
жайлооletnie pastwisko na wysokogórskiej hali
шалбаа/чабынды – łąka
чабынды-жайыт жерлер; шалбаалар жана жайыттар – łąki i pastwiska (użytki zielone)
чабынды жерлер – łąki kośne
чабындычылык – łąkarstwo
суу каптама чабынды – łęg rozlewiskowy

Siano to саман, choć czasem też spotyka się słowo чөп w tym znaczeniu. Zwłaszcza, gdy chodzi o sianokosy.

чөп чабык – sianokosy
чөпчү – kosiarz
чөп чабуучу машина – kosiarka
чалгы – kosa
чөпкана – miejsce przechowywania siana

Są też co najmniej dwa trawiaste frazeologizmy.

ал баскан жерде чөп чыкпайт – tam, którędy przeszedł/przeszła, nie wyrośnie trawa (o złym człowieku)
чөп башылаган – powierzchownie, niedbale, pobieżnie (dosłownie „po koniuszkach trawy”)

Niektóre gatunki roślin, choć pod względem systematyki nie należą do traw, mają trawę w nazwie.

чай чөп/чай куурай – dziurawiec („herbaciana trawa”)
көк чай чөп – lebiodka (oregano, „zielonoherbaciana trawa”)
от чөп – miłek („ognista trawa”)
чайыр чөп – zapaliczka („żywiczna trawa”)
кара баш чөп – krwiściąg („czarnogłowa trawa”)
мамыр чөп – szarotka („spokojna trawa”)
мээр чөп – żeń-szeń („miłosna trawa”)
теңге чөп – przywrotnik („pieniężna trawa”)
сары баш чөп – pięciornik („żółtogłowa trawa”)
тыйын чөп – prawoślaz („groszowa trawa”)
кылкан чөп – jęczmień dziki („oścista trawa”)

Mała dygresja o jednej z nich. Dawno, dawno temu w Niemczech miałam współlokatora z Azerbejdżanu, który częstował mnie kiszonymi pędami jakiejś rośliny. Nie miałam pojęcia, co to jest, on też nie wiedział, jak przetłumaczyć i zapamiętałam tylko słowo brzmiące jak „czaszyr”. Nawet znalazłam zdjęcie – to to długie, co leży nad oliwkami.

zapaliczka

Dopiero niedawno, dzięki azersko-kulinarnej grupie na Facebooku, całkiem przypadkiem trafiłam na trop. Okazało się, że jest to zapaliczka (łac. Ferula, az. çaşır), roślina z rodziny selerowatych, najwyraźniej popularna też w Turcji i znana także w innej postaci jako przyprawa w kuchni indyjskiej (asafetyda – proszek z wydzielanej przez zapaliczkę gumożywicy). Nie wiem jednak, który to gatunek zapaliczki, bo jest ich ponoć dużo. Poniżej tureckie nagranie o kiszeniu zapaliczki. Efekt końcowy wygląda mniej więcej tak, jak to, czego przed laty miałam okazję spróbować.

Wracając do trawy – dziś możecie się także dowiedzieć, jak się mówi o niej po chińsku i japońsku.


4 komentarze na temat “Trawa, siano i ziele

Odpowiedz na kyrgyz_tili Anuluj odpowiedź