Obiekty UNESCO w Kirgistanie

Dziś zapowiada się bardzo ciekawa edycja akcji „W 80 blogów dookoła świata”. Piszemy bowiem o obiektach na liście UNESCO w danym kraju. Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO obejmuje obiekty kulturowe, przyrodnicze i mieszane. Poza tym UNESCO promuje i chroni także dziedzictwo niematerialne.

Poniżej wymieniam wszystkie obiekty dotyczące Kirgistanu. Wszystkie zasługują na bardziej szczegółowy opis. O części z nich już pisałam lub wspominałam, inne jeszcze czekają na swoją kolej. Na drugim blogu natomiast wymieniam obiekty UNESCO związane z innymi narodami turkijskimi.

Lista Światowego Dziedzictwa

Dziedzictwo kulturowe

Góra Salomona (Сулайман-тоо)

Choć góra nie należy do wysokich (1100 m n. p. m.), jest najbardziej charakterystycznym punktem miasta Osz. Wiążą się z nią liczne legendy, a na zboczach góry znajduje się wiele muzułmańskich miejsc kultu, cały czas popularnych wśród pielgrzymów, jaskinie z petroglifami oraz muzeum. Według tradycji odwiedziny w tym miejscu mają działanie uzdrawiające.

Jedwabny Szlak: sieć dróg w korytarzu Chang’an – Tien-szan (wraz z Kazachstanem i Chinami)

Wbrew nazwie sugerującej liczbę pojedynczą Jedwabny Szlak nie był jedną drogą, lecz wieloma przeplatającymi się, rozgałęziającymi i łączącymi odcinkami. Są one obecnie przedmiotem badań UNESCO i zapewne wkrótce przybędzie ich na liście. Część tych dróg przebiegała też przez tereny obecnego Kirgistanu, a ich pozostałościami są takie zabytki jak wieża Burana (pisałam o niej tu). Odcinek, który został już wpisany na listę UNESCO, dotyczy właśnie drogi łączącej północny Kirgistan i południowy Kazachstan z chińskim miastem Chang’an i liczy ok. 5 tys. kilometrów. Znaczenie historyczne tego odcinka określają 33 obiekty zabytkowe, z czego 22 znajdują się w Chinach, 8 w Kazachstanie, a 3 w Kirgistanie. Są to grodziska Nawekat (Навекат), Sujab (Суяб) i Bałasagun (Баласагун), wszystkie znajdujące się w obwodzie czujskim. Z tym ostatnim wiąże się właśnie historia wspomnianej wieży Burana, stąd także pochodził średniowieczny turkijski myśliciel znany jako Jusuf Bałasaguni (Жусуп Баласагын), obecny patron Kirgiskiego Uniwersytetu Narodowego, którego portret można zobaczyć na banknocie 1000 somów.

Dziedzictwo przyrodnicze

Zachodni Tien-szan (wraz z Kazachstanem i Uzbekistanem)

Kirgiska część tego obszaru leży na terenie obwodu dżalalabadzkiego, w południowo-zachodniej części kraju. Szczególne walory przyrodnicze podlegają tam ochronie w ramach rezerwatu biosfery Sary-Czelek (Сары-Челек биосфера коругу) oraz rezerwatów państwowych Besz-Arał (Беш-Арал мамлекеттик коругу) i Padysza-Ata (Падыша-Ата мамлекеттик коругу), o których wspominałam przy okazji obszarów chronionych. Tam też znajdują się informacje o rezerwatach biosfery.

Dziedzictwo niematerialne

W zakresie dziedzictwa niematerialnego UNESCO prowadzi trzy listy:

• listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony;
• listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego;
• rejestr najlepszych praktyk w celu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Wpisy związane z Kirgistanem znajdują się na pierwszych dwóch. Istnieje też projekt Pamięć Świata, dotyczący zabytków piśmiennictwa, ale nie znalazł się w nim żaden kirgiski dokument.

Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony

• sztuka akynów, kirgiskich opowiadaczy eposów;

• sztuka wyrobu tradycyjnych kirgiskich dywanów filcowych – szyrdak (шырдак) i ała kijiz (ала кийиз).

Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego

• sztuka akynów, kirgiskich opowiadaczy eposów;

• święto Nooruz (wraz z Afganistanem, Azerbejdżanem, Indiami, Iranem, Kazachstanem, Pakistanem, Tadżykistanem, Turcją, Turkmenistanem i Uzbekistanem);

• trylogia kirgiska: Manas, Semetej i Sejtek;

• wiedza i umiejętności związane ze stawianiem jurt kirgiskich i kazachskich (wraz z Kazachstanem);

Ajtysz – rywalizacja improwizatorów, w tym przypadku kirgiskich z kazachskimi.

• ajtysz (айтыш) – sztuka improwizacji (wraz z Kazachstanem);

• kultura pieczenia i dzielenia się chlebem: lawaszem, katyrmą, jupką, jufką (wraz z Azerbejdżanem, Iranem, Kazachstanem i Turcją);

• tradycyjna gra konna kök börü (көк бөрү) – patrz Światowe Igrzyska Koczowników.

To koniec mojego wpisu, ale są jeszcze inne i to niemało. Zapraszam do lektury. A może chcecie dołączyć do grupy? Wtedy piszcie na blogi.jezykowe1@gmail.com.

Austria

Viennese breakfast: Austria na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO

Chiny

Biały Mały Tajfun: Lijiang

Francja

Demain,viens avec tes parents: UNESCO

Gruzja

Gruzja okiem nieobiektywnym: Dziedzictwo narodowe, Dziedzictwo Światowe

Hiszpania

Hiszpański dla Polaków: Katedra w Salamance i jej nietuzinkowi mieszkańcy

Irlandia

W Krainie Deszczowców: Irlandzkie obiekty na liście Unesco ‎

Japonia

japonia-info.pl: Kuchnia japońska dziedzictwem światowym

Niemcy

Niemiecki po ludzku: Obiekty na liście UNESCO – ślady rzymskiej kultury w Trier

Szwajcaria

Szwajcarskie Blabliblu: Obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO w Szwajcarii

Szwecja

Szwecjoblog: Tu byłam, czyli 3 obiekty z listy UNESCO w Szwecji

Turcja

Turcja okiem nieobiektywnym: Obiekty z listy UNESCO – zwiedzamy Efez

Wielka Brytania

Blog edukacyjny o angielskim po polsku: W tajemniczym kręgu Stonehenge

English Freak: W 80 blogów , czyli Tower of London jako jeden z obiektów UNESCO w Wielkiej Brytanii

Daj Słowo: Wybrzeże Jurajskie na południu Wielkiej Brytanii

Włochy

Studia, parla, ama: W 80 blogów, czyli obiekty UNESCO we Włoszech: ciekawostki

Po Prostu Włoski: Ciekawostki o Wenecji i jej lagunie

Różne kraje

Enesaj.pl: Turkijskie obiekty UNESCO

---